De Belgische spaarders staan momenteel in het hart van het politieke debat. De vraag klinkt luid om hun hard verdiende geld meer te laten opbrengen. Banken en politiek lijken met getrokken messen tegenover elkaar te staan. Dat moet keren. Laat ons samen de hand aan de ploeg slaan om een gezonde en diverse bankensector in België te behouden en de positie van de kleine spaarder te versterken.

We hebben nood aan een beleid dat de groeiende ongelijkheid tussen mensen aanpakt, in plaats van ze groter te maken. Ook de Belgen die slechts beperkt kunnen sparen – toch de helft van onze gezinnen – hebben recht op een goede service en moeten geld kunnen verdienen met hun spaarcenten.

Op vraag van de Kamercommissie Financiën geven we tijdens een hoorzitting onze ideeën over nieuwe wetsvoorstellen die Groen-Ecolo, Vooruit en PS hebben geformuleerd om spaargeld meer te laten opbrengen. Zonder deze voorstellen in detail uit de doeken te doen, gebruiken ze alle dezelfde logica: de rente die banken aan spaarders geven, moet even snel stijgen als de rente die de Europese Centrale Bank aan de banken geeft. Dat klinkt in de oren van vele spaarders misschien logisch, maar dat is het allerminst.

De mechaniek van de wetsvoorstellen die op tafel liggen, gaat te kort door de bocht. Een opflakkering in de rente betekent niet sowieso hogere opbrengsten voor een bank. Banken herinvesteren 85% tot 90% van de opgehaalde middelen in de reële economie. Denk aan hypothecaire en ondernemingskredieten.

Een substantieel bedrag investeren ze ook in leningen aan de federale overheid, de regio’s, de steden en gemeenten van ons land. Die reeds bestaande afspraken met gezinnen, zelfstandigen, ondernemers en overheid kunnen banken niet zomaar stopzetten of aanpassen. Stel u voor dat banken plots een sinds jaren lopende, vaste woonrente zonder boe of ba konden verdubbelen. Het klopt dat voor nieuwe kredieten er vandaag een hogere interest wordt geïnd, maar dat is telkens een klein deel van de totale omloop aan kredieten. Het is dus logisch dat er vertraging zit op de hogere beleidsrente van de ECB en de renteverhoging die banken aan spaarders kunnen geven.

KLEINE SPAARDER CENTRAAL

Voor alle duidelijkheid: de intentie van de voorliggende wetsvoorstellen is sterk. De aanpak moet anders. Nu grijpen ze onbezonnen in op de kostenstructuur van de bank, en vooral in het segment van de spaarders en gezinnen.

Een bank die zich ook richt op vermogensbeheer of zakenbankieren, voelt er veel minder van. Het treft vooral retailbanken, die zich dicht bij gewone gezinnen zetten. En willen we niet net de financiële dienstverlening aan gewone – niet kapitaalkrachtige – gezinnen volop blijven stimuleren, ook als overheid? Niemand is gebaat met een verschraald en minder interessant aanbod voor de spaarder.

In onze ogen is er al meer dan genoeg louter digitaal aanbod via chatbots. Bereikbare en aanspreekbare banken, daar hebben we nood aan. Kleine spaarders, die niet anders kunnen dan hun volledige buffer op een spaarrekening zetten omdat ze de centen plots nodig kunnen hebben, moeten we beschermen in plaats van viseren.

BETER BELGISCH RENTEBELEID

We geven de Kamercommissie een eigen voorstel mee. Drie krachtlijnen waarmee de overheid niet alleen de Belgische spaarder in beweging zal krijgen, maar ook de banken zal stimuleren om spaarders tegemoet te komen als de zaken goed gaan.

Laat consumenten hun rekeningnummer levenslang behouden, zoals met een gsm-nummer. Stap je over naar een andere bank, dan neem je simpelweg jouw persoonlijke bankrekeningnummer mee. Weg administratieve rompslomp. Gedaan met vrienden en werkgever in te lichten over je nieuwe rekeningnummer. En waarom niet nog een stap verder gaan? Vraagt een bank je een rekening te openen als je een lening aangaat bij hen, laat ze er dan eentje gratis aanbieden met beperkte functionaliteiten.

Ten tweede moet de overheid zorgen voor een eerlijke en sturende bankentaks. Vandaag betaalt de bank voor de kleinste spaarder procentueel de hoogste taksen. Voor wie de luxe heeft om zijn spaargeld te diversifiëren in aandelen, obligaties of fondsen betaalt de bank veel minder belastingen.

Stop die discriminatie en organiseer een belastingsverschuiving: herverdeel de bankentaks over de verschillende bankproducten. En bijkomend, verlaag de bankentaks in de mate dat spaargeld wordt omgezet in lokale en duurzame kredietverlening. Zo zullen banken op het vlak van klimaat hun verantwoordelijkheid pas écht nemen.

Ten slotte pleiten we voor het progressief maken van de bankenheffingen in België. Hoe meer winsten banken maken, hoe hoger de belastingen die ze aan de schatkist moeten betalen. Banken zullen hun winsten op die manier sneller laten doorvloeien naar de spaarder. En draait de hele discussie over hogere spaarrentes daar uiteindelijk niet om? De consument, en zeker de kleine spaarder, een eerlijke vergoeding geven voor hun geld.

Leen Van den Neste, CEO vdk bank, en Wouter Van Besien, Coördinator duurzaam en ethisch bankieren vdk bank.